Trantienm kous yol oliwon Matnik

Pawol kous-yol Matnik       

    

Chak lanne se an simenn chalerin otila moun Matnik ka gade lanmè a nan de koko zie yo, rive konprann tjouns natifnatal poto-mitan. An simenn kalagway, banbile, anchay mizik, anchay welele, anchay dousin, moun aye, adoumanman, delè. Apre trant lanne, kous-yol lawonn Matnik vini an poto-mitan nan won-kabès Matnik, tankon an penteng sosial oliwon.                                

Men poto-mitan nan won-kabès Matnik la pa fè an wanniwannan kouri-lawonn alagadigadaw asou peyi. Anchay moun pa fouti kole de palab, de pawol bosko, yonn bò lòt asou kous-yol la, menm moun ki ka 

paladjole tankon mètafè nan kabès yol la. Nan 2009, man jik li asou medja mètafè kabès kreyol la, "tou yol la" pou "kous yol oliwon Matnik" oben "Lawonn yol Matnik" oben menm "jout yol oliwon Matnik" oben "Yolè Matnik ka yole", "Yol Matnik agogo", tou. Se pa jòdi man ka matje sa, kreyolis la mantje kabès "kreyol", kantapou kreyolè a, se anni foute plere atè, boug la pa sa pale "kreyol" ek misie le aprann moun "kreyol" nan gran-lekol peyi a.  Si bwabwa te ka tjwe, se pa jòdi piplis moun Matnik ja chape abolay. Moun Matnik ka badjole, oliwon-latè se Matnik tou-yonn yo ka fè kanno kouri anlè lanmè, atè Senvensan, owonzon 150 tjilomèt nan kare-tè anni-solèy karayib,  anba Matnik, moun ka fè kanno kouri lawonn peyi a depi nanninannan, jik kalabray Senvensan ka fè an model epi an pach koko ek an vwel anlè'y pou fè kous kanno yo. Man se fout ri moun Matnik, an ri kra-kra agondonm-dachin an.

Se pa jòdi moun Matnik ka fè kous yol, Alize, Che Guevara,  I-chape, Vini wè sa, Kimafoutiesa, Wabap, epi anchay dòt te ja ka demate vwel nan lanmè O-Fanswa ek Voklen man pò'ò menm te tibray, atè Latrinte, ka fè tak dèyè Manwela L., "tu es trop petit"katjopin an te fout di mwen, fè tout kalabray bouk la fè djendjen epi mwen. Kifè wanniwannan yol tala se pa an tan bimbo depi 1963, sispann nan 1966, nek se sa mwen ka sonje, sa mwen tann, atè Latrinte, nan sab Reziyen an epi dòt ti kote Matnik, nan se lanne 80 an, eti man pe matje isiya la. Tout palab ta’a, tout pawol ta’a adan abstrak diksionnè Lang-natifnatal Wanakera eti ki yannen ek blog ta’a.

Se pa nan an dekou tou-yonn man ja matje-katjile asou Kous yol la, atè Wanakera, man jik teste, ni sèt lanne, nan jounalMadjoumbe, ni kat lanne asou natifnatal Wanakera Karayib tou, Kous yol oliwon Matnik ta’a te vini an penteng sosial ek won-kabès  tektèg. Nan an peyi otila wonn-kabès la, kabès la, atè menm, ka dangoye nan chimen-chen ek politik la pa fouti, se se vire ba'y an balan, pou bwabwa politisen Matnik bwabwa, pou kabès politik la eti ki anba jouk kabès politik franse, pou tèbè piplis moun Matnik tèbè an tjou yo jik pou ale vote kont tèp yo menm ta’a eti ki oliwonnen nan larel politik fondal franse a, an doukre ki tjenbe nan tan ki pase ka vini an penteng sosial ek won-kabès oliwon. Mi de o twa palab kous yol oliwon Matnik, brè dlo zòt san fè blogodo ek ago mayengwen an ka chaye chikungunya a.

Pimpe isiya la :