8 Me 1902,
an toumblow douvan an gran tenmpla,
Senpiè debaba
Jedi 08 Me 1902, ywit’è èk de minit nan pipirit la, an voumkele flandje sièl san p’an makòsò, an toumblow frayik epi an gwo makòsò nwè doukoun, dife nan vwèl ka degrenngole nan koule volkan pou rive nan yogann Senpiè nan an minit trant sikond fann, mete dife nan tout kay doubout. Gouvèlman owonzonnen 28 000 moun fè chabon nan boukan Senpiè a. Moun Senpiè ki te rete la pou bat-lawonn politik ki te ka woule ek gouvèlnè franse te teste vòlkan an ka fè gwo so me pa moudong, moun bouk laliman ki te vini pare sann Senpiè èk anchay fouyaya ki sòti Foyal vini gobe, ababa-djòl-koule, gouvèlnè limenm ki te vini pase lannwit Senpiè pou tenmplate makrèy Senpiè.
An lanne douvan, volkan Senpiè a, eti karisti’y te vire leve tout tè linò Matnik depi Latrinte jik Gran-Lawviè, depi Kawbe jik Prechè, sòti anba dlo ni owonzon 400 jik 500 000 lanne, te ja fè moun wè anchay sinas an brannzay volkan. Pi mabialann depi 1889 anchay poy-lafimen te ka tije nan bwak la, nan Ma-dlo sèk la. Se neblin tala anbadjoumen depi 1900 jik 23 avril 1902 otila prèmie deblozad neblinal kreve fetay volkan. Volkan Senpiè a eti franse te bay tit «Montagne Pelée» nèyè pas lè yo piete Yowanakaera pa te ni p’an piebwa oben an degra doubout anlè’y pou deblozad ki te fini fèt, ka mizire 1397 mèt èk etenn tout volkan oliwonn. Mòn Konil, nan linò eti ki leve ni 0.5 jik 1 million lanne èk te ka fè an kayalo epi Prechè-Gran-lawviè, an ti wèt lanmè te ka doye kayalo tala èk larestan Yowanakaera, depi an trase kawbe-Loren jik Sentàn (Tre djab la) jik Wòch-Djaman pran tout ma-lanmè Foyal la. Mòn Jakòb (5.5 jik 2 million lanne) eti tankou senk Mòn kawbe a etenn depi 500 jik 800 000 lanne. Tout se mòn tala, eti ka lawonnen volkan an, ka siktire an koule ka wouvè chimen yogann Senpiè tenkant.
Poutji tousa moun rete nan yogann lan katennen volkan an ? Poutji moun bouk oliwonn ladje bouk yo pou vini pare sann atè Senpiè ? Poutji gouvèlnè Moutet fè tousa degwèl bare moun asou chimen cheley ? Es se tout tèbèdje ki mò Senpiè 08 Me 1902 tala, wit’è zewo de nan pipirit ? Poutji moun Senpiè pa te ni p’an kanmo asou deblozad Soufriyè atè Senvensan, an simenn douvan eti ki te tjwe 1600 moun ?
Nan lanne douvan deblozad magma tala, anchay deblozad neblinal te ja fèt nan fetay volkan an, ta 23 avril 1902 a, ta 1851, anchay neblin dlo-cho èk gaz-volkan te ka kouri nan lawonn bwak volkan an, èk moun tankou gouvèlnè te wè menm ti kavalad la nan tout sinas ki blayi douvan zie yo. Novelis, papalò èk paladò ka rarate soukou douvan pipirit dezas tala te tenmpla pase piès dòt èk moun singole anlè de zorèy yo. Twazekant, dlo lapli te lave sann èk te neye 400 moun nan lavalas matjak nan koule atè Prechè nèk sa fèt nan soukou, sa pa ba moun tan rive Senpiè rarate sa ki pase.
an toumblow douvan an gran tenmpla,
Senpiè debaba
Jedi 08 Me 1902, ywit’è èk de minit nan pipirit la, an voumkele flandje sièl san p’an makòsò, an toumblow frayik epi an gwo makòsò nwè doukoun, dife nan vwèl ka degrenngole nan koule volkan pou rive nan yogann Senpiè nan an minit trant sikond fann, mete dife nan tout kay doubout. Gouvèlman owonzonnen 28 000 moun fè chabon nan boukan Senpiè a. Moun Senpiè ki te rete la pou bat-lawonn politik ki te ka woule ek gouvèlnè franse te teste vòlkan an ka fè gwo so me pa moudong, moun bouk laliman ki te vini pare sann Senpiè èk anchay fouyaya ki sòti Foyal vini gobe, ababa-djòl-koule, gouvèlnè limenm ki te vini pase lannwit Senpiè pou tenmplate makrèy Senpiè.
An lanne douvan, volkan Senpiè a, eti karisti’y te vire leve tout tè linò Matnik depi Latrinte jik Gran-Lawviè, depi Kawbe jik Prechè, sòti anba dlo ni owonzon 400 jik 500 000 lanne, te ja fè moun wè anchay sinas an brannzay volkan. Pi mabialann depi 1889 anchay poy-lafimen te ka tije nan bwak la, nan Ma-dlo sèk la. Se neblin tala anbadjoumen depi 1900 jik 23 avril 1902 otila prèmie deblozad neblinal kreve fetay volkan. Volkan Senpiè a eti franse te bay tit «Montagne Pelée» nèyè pas lè yo piete Yowanakaera pa te ni p’an piebwa oben an degra doubout anlè’y pou deblozad ki te fini fèt, ka mizire 1397 mèt èk etenn tout volkan oliwonn. Mòn Konil, nan linò eti ki leve ni 0.5 jik 1 million lanne èk te ka fè an kayalo epi Prechè-Gran-lawviè, an ti wèt lanmè te ka doye kayalo tala èk larestan Yowanakaera, depi an trase kawbe-Loren jik Sentàn (Tre djab la) jik Wòch-Djaman pran tout ma-lanmè Foyal la. Mòn Jakòb (5.5 jik 2 million lanne) eti tankou senk Mòn kawbe a etenn depi 500 jik 800 000 lanne. Tout se mòn tala, eti ka lawonnen volkan an, ka siktire an koule ka wouvè chimen yogann Senpiè tenkant.
Poutji tousa moun rete nan yogann lan katennen volkan an ? Poutji moun bouk oliwonn ladje bouk yo pou vini pare sann atè Senpiè ? Poutji gouvèlnè Moutet fè tousa degwèl bare moun asou chimen cheley ? Es se tout tèbèdje ki mò Senpiè 08 Me 1902 tala, wit’è zewo de nan pipirit ? Poutji moun Senpiè pa te ni p’an kanmo asou deblozad Soufriyè atè Senvensan, an simenn douvan eti ki te tjwe 1600 moun ?
Nan lanne douvan deblozad magma tala, anchay deblozad neblinal te ja fèt nan fetay volkan an, ta 23 avril 1902 a, ta 1851, anchay neblin dlo-cho èk gaz-volkan te ka kouri nan lawonn bwak volkan an, èk moun tankou gouvèlnè te wè menm ti kavalad la nan tout sinas ki blayi douvan zie yo. Novelis, papalò èk paladò ka rarate soukou douvan pipirit dezas tala te tenmpla pase piès dòt èk moun singole anlè de zorèy yo. Twazekant, dlo lapli te lave sann èk te neye 400 moun nan lavalas matjak nan koule atè Prechè nèk sa fèt nan soukou, sa pa ba moun tan rive Senpiè rarate sa ki pase.
Ale wè nan :
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire