Sete dimanch. Lawonn Limina Sofi, Lawonn Franz Fanon epi Lantiray Karayib Mango te fè kriye brannzayis yo pou gloriye Eme Sezè, gran matjè potjelèt Matnik ki fini bay monte nan galile. Nòlfòk tout sanble ki te woule nan lantiray Paris (yogann fondas franse) èk nan tout Lafrans pis gouvèlman te leve an gloriye natifnatal franse ba Eme Sezè, yonnde brannzayè politik akokitay matjoukannan, yonde moun ki leve Foyal sanble vini bokante wèy èk lespri asou dayinaflo potjèlèt èk politik Eme Sezè. Nan an batzie, politik la pran lanmen èk se la moun ka dechaje kabèch yo, goumen kominis, ladje Eme Sezè te ladje makonn kominis la, fèy tòl oben mòso tè politisen an te ba moun, feyèt AMG, èk tout ti valtayri toulejou ki fè nèg sòti nan labou, ki tire chik an pie nèg, kisasayesa. Politik tala eti ka degaye konsa politisen an ladje tengdègèlad yogann lan, alsate dayinaflo potjelèt la. Pou te pran bò’y « nan mitan nanm epi bouden » moun lakay pa fè ni yonn ni de, se bouden, se man’he jik koupe dwèt, kranm-kranm. Se konsa nou wè an fanm bèl fidji, sibrekate kòdjòm, eti ka djoubake nan kawbe Foyal la ale di douvan televizion katafal franse, « j’ai lu tous ses romans». Man se pe towbligidip magre si tout moun sav sa, nan potjèlèt se Jobi Bernabe, Edwa Glisan, Dereck Walcott epi Nicolas Guillen man te pi simie. Se pi gran yich mwen Soraya moun Wanakera ki enmen li Eme Sezè èk ki jaja “Comptine” èk “Calendrier lagunaire”. Si man vire li tout Eme Sezè, menm se teyat la, se pito pou pa te kèkèbele douvan Soraya, lè’y mande «ce sanglot de coraux, comment tu explique ça, une prémonition écologiste ou une vision de l’histoire ». Me man rive konprann pou degwèl man fè vire li sa eti man te li nan kalabraynès mwen eti an mèt oben metrès lekòl ki te ka brode pase an vie machin a koud Singer, klètèwklètèw, èk pa te fouti lonje pal fè nou konprann, potjelèt Eme Sezè a te chaje toubannman epi kriye, plenyen, panmen, souplenn « san million » afritjen tala ki janbe Atlantik la nan simèl an gaba oben neye adan Atlantik. Potjelèt Eme Sezè a se an simidòy tou kif è nou tann, nou ki anlè tè nèf vòlkan an, nou se yich penpennò, moun ki rive lòtbòtsay èk menm lanmò bat dèyè douvan yo. Pi ou li potjelèt Eme Sezè a, pi ou pou konprann, misie ale èche tout souplenn, toupatou asou latè pou te sansle nou asou pas gangan nou te pase. Moun Matnik pa rive tann se se an la adan tousa, pou li yo pa fouti wouvè an liv pou li èk se nèyè pousa Misie Eme Sezè towblip nan politik menm si’y pa te fèt pou politik politisen, me pis moun te vini èche’y…
Sa fè nan gloriye nou an, nan tout gloriye atè Matnik, nou te la ka plenyen, moun ke paladjole asou branbrann èk pe’e fouti tann kanmo noblerik la eti ki adan dayinaflo Eme Sezè eti an tjanmay 10-15 lanne alèkile rive menyen èk anchay moun nan grandèt pa fouti sansle anlè’y. Nou wouvè an paj gloriye Eme Sezè asou blog tala pou moun ba an ti son asou dayinaflo Eme Sezè, èk si se pa moun andewò, pa ni anchay moun Matnik ki ba nou an pawòl Eme Sezè yo te enmen oben yo leve an fontjè anlè’y. Kadafa pou gloriye Eme Sezè te ka sanm sa ki te pati pou fonn adan an dekalkomani franse otila Man Royal èk tout patatis sosialis franse te ke desann kare mi ta’w mi ta mwen nan lari Foyal mete yonnde vwa asou kote pou 2012. Nou te nan latanmòt, lè nou tann tengdègèlè franse te le fè gloriye natifnatal franse otila limenm èk se tjoul li a te ke vini degobie plodari rayiras li a asou fèlèm Eme Sezè. Nou te nan laflenm magre si an bòbòyòt braynès nou te fè di nou depi vandrèdi, ni an bagay ki leve Matnik eti ki pi wo pase an fontjè natifnatal. Nou te ja sav pase pèsonn, dayinaflo potjelèt pa ka mò konsa, moun ka pase nèk matje yo ka rete, magre si makrèy la pa fouti wouvè liv moun natifnatal matje.
Simao moun Wanakera
Larèstan wè nan :
